Liên quan đến vấn đề tập san dỏm và xét duyệt công nhận chức danh giáo sư năm nay, báo VTC có phỏng vấn tôi về cách phân biệt tập san chánh thống và tập san dỏm. Bài này cũng bàn qua vấn đề tập san Open Access mà hình như có không ít người vẫn còn hiểu lầm.

***

https://vtc.vn/lam-khoa-hoc-nghiem-tuc-bao-gio-cung-kho-hon-lam-khoa-hoc-de-co-cai-danh-ar577355.html

(VTC News) – Theo GS Nguyễn Văn Tuấn, không chỉ Y – Dược mà các ngành khác có bài đăng báo quốc tế không dễ, bởi làm khoa học nghiêm túc bao giờ cũng khó hơn làm để có cái danh.

GS Nguyễn Văn Tuấn – Viện nghiên cứu Y khoa Garvan, Australia chia sẻ với phóng viên về tiêu chuẩn bài báo quốc tế và đạo đức của các nhà khoa học khi công bố nghiên cứu.

– Ông nghĩ sao về thông tin 36/50 ứng viên xét duyệt công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư ngành Y – Dược năm nay bị tố “gian lận” bài báo quốc tế ?

Tôi nghĩ những ai từng quan tâm đến vấn nạn xuất bản khoa học “dỏm” hay hiện tượng “tập san săn mồi” (predatory journals) thì không ngạc nhiên khi thấy sự việc xảy ra.

Ngay từ đợt xét duyệt chức danh năm 2019, tôi nhận thấy có một số trường hợp ứng viên giáo sư, phó giáo sư có bài báo công bố trên những tập sản xuất bản phi chính thống hay cũng có thể nói là ‘dỏm’. Khi ấy tôi từng nghĩ Hội đồng Giáo sư ngành Y sẽ phát hiện ra để chấn chỉnh, nhưng tôi đã sai.

– Theo ông, các ứng viên giáo sư, phó giáo sư có biết những tập san như GS Nguyễn Ngọc Châu phản ánh không nằm trong danh sách Scopus hoặc ISI ?

Cho đến thời điểm hiện tại, trong Quyết định 37 của Thủ tướng về tiêu chuẩn, xét duyệt chức danh giáo sư, phó giáo sư chưa có quy định cụ thể, định nghĩa về các tập san có uy tín và không có uy tín.

Ở Việt Nam, nhiều nhà khoa học dùng cách phân loại tập san của Scopus theo 4 nhóm Q1, Q2, Q3, Q4. Họ cho rằng, cứ những tập san thuộc nhóm “Q” thì có uy tín. Tôi không đồng ý với cách phân loại đó vì 2 lý do.

Thứ nhất, cách phân loại đó là cách làm của một tập đoàn thương mại và lợi nhuận được ưu tiên hơn khoa học. Thứ hai, ở góc độ đánh giá khác thì không ít tập san trong nhóm Q3 và Q4 có thể xem là ‘dỏm’ và nó không được cộng đồng khoa học công nhận.

Cần có những quy định cụ thể để phân loại tập san chính thống và phi chính thống.

Những tập san chính thống sẽ do các hiệp hội khoa học làm chủ quản; được xuất bản bởi các nhà xuất bản học thuật (như Elsevier, Springer-Nature, Wiley, Sage, Taylor & Francis, Routledge, Oxford, Cambridge, Harvard, MIT, Academic Press, v.v.). Nếu không do hiệp hội khoa học chủ quản thì do các nhà xuất bản dưới sự quản lí học thuật của các nhà khoa học có uy tín cao trên đấu trường quốc tế.

Hội đồng giáo sư chỉ nên chấp nhận các tập san chính thống, còn các tập san không thuộc đối tượng trên đều sẽ bị loại bỏ.

– Theo ông, vì sao trong quá trình thẩm định, Hội đồng Giáo sư ngành Y và Dược không phát hiện ra những bài báo này để đánh giá đúng tập san nào đủ chuẩn?

Việc phân biệt tập san “dỏm” và tập san chính thống càng ngày càng khó, bởi vì “kỹ nghệ” xuất bản “dỏm” thay đổi liên tục. Có một số tập san từng được đưa vào danh mục Scopus, nhưng sau một thời gian đánh giá bị loại ra do không đạt tiêu chuẩn. Điều đó cho thấy nếu chỉ dựa vào cách phân nhóm từ Q1 đến Q4 là rất dễ sai lầm.

Phải là những người trong chuyên ngành đó thì mới biết rõ. Ví dụ như tập san Journal of the Endocrine Society (chưa có trong danh mục ISI hay Scopus) mọi người không thể phân biệt được đó là chính thống hay phi chính thống. Nhưng với các nhà khoa học về nội tiết học dễ dàng nhận biết đó là tập san này chính thống của Hiệp hội Nội tiết học Hoa Kỳ, do nhà xuất bản Oxford ấn hành.

Để phát hiện được đâu là tập san uy tín thì đòi hỏi các thành viên hội đồng phải có kinh nghiệm nhiều năm công bố khoa học mới có đủ năng lực để đánh giá chính xác các tập san y khoa có uy tín cao.

– Việc các ứng viên giáo sư, phó giáo sư công bố công trình nghiên cứu trên các tập san kém uy tín có được coi là hành vi gian lận nhằm đối phó với Hội đồng xét duyệt chức danh?

Tôi không nghĩ các ứng viên không gian dối, bởi vì họ đã kê khai đầy đủ các bài báo được công bố, kể cả bài báo mà công chúng xem là ‘dỏm’. Vấn đề nằm ở đây là đạo đức công bố (publication ethics).

Đạo đức công bố là những quy ước nhằm nhắc nhở giới khoa học phải thành thật với dữ liệu, phải tuân thủ phương pháp khoa học trong việc xử lí dữ liệu, không công bố theo kiểu nhỏ giọt, không công bố 1 bài trên nhiều tập san, không công bố trên tập san phi chính thống…

Có lẽ cái sai ở đây là các ứng viên giáo sư, phó giáo sư công bố công trình nghiên cứu khoa học trên một số tập san ‘ngoài luồng’ hoặc phi chính thống. Do vậy, chỉ có thể nói rằng họ vi phạm quy ước về đạo đức công bố, chứ không phải gian lận.

Tuy nhiên, theo tôi biết ở Việt Nam chưa có đại học nào có các lớp tập huấn về đạo đức công bố khoa học cho nghiên cứu sinh, chưa nói đến cấp giáo sư. Do đó, nếu họ có sai sót trong công bố trên tập san dỏm thì nguyên nhân là các đại học không có chính sách và quy định về đạo đức công bố, chưa chắc là do cá nhân các ứng viên.

– Có ý kiến cho rằng, việc đăng các bài báo trong lĩnh vực Y – Dược lên các tập chí uy tín cao là rất khó, nên nhiều ứng viên đã chọn cách đăng trên tập san Open Acces. Ông nghĩ sao về nhận định này và các tập san Open Access có đúng là kém chất lượng không?

Tôi cho rằng nhận định trên là chưa đủ căn cứ. Mỗi ngành đều có những khó khăn và ‘nỗi khổ’ riêng, không riêng gì Y- Dược học. Các đồng nghiệp bên các ngành khoa học xã hội, như kinh tế học chẳng hạn, cũng rất khó để có bài báo công bố trên tập san chính thống. Làm khoa học nghiêm túc thì lúc nào cũng khó hơn làm khoa học theo kiểu tài tử để có cái danh.

Còn việc quy chụp các tập san Open Access là kém chất lượng là không đúng. Một số nhà khoa học đang nhần lẫn giữa thể loại tập san và mô thức công bố.

Các tập san khoa học có thể chia thành 2 thể loại: Chính thống và phi chính thống. Mô thức công bố có thể là “truyền thống” hay ‘Open Access’ (OA).

Các đồng nghiệp ngành khoa học xã hội cũng rất khó để có bài báo công bố tập san chính thống. Làm khoa học nghiêm túc lúc nào cũng khó hơn làm khoa học để có cái danh.

Mô thức “truyền thống” có nghĩa là tác giả phải trả ấn phí thấp hoặc không có ấn phí, nhưng độc giả phải trả tiền để đọc. Mô thức OA có nghĩa là tác giả phải trả ấn phí cao, nhưng độc giả thì không cần trả tiền để đọc.

Tập san chính thống và có uy tín rất cao (như Nature, Science, Lancet, New England Journal of Medicine) cho phép tác giả chọn mô thức công bố truyền thống hay OA. Còn tất cả các tập san dỏm đều dùng mô thức OA. Tóm lại, không thể quy chụp cứ công bố bài báo nghiên cứu khoa học theo mô thức OA là tập san kém chất lượng hoặc “dỏm”.

– Ông nghĩ thực trạng mua bài để công nhận chức danh đã có từ lâu? Và các nước trên thế giới có tình trạng như vậy không?

Ở Trung Quốc từng có hiện tượng các bác sĩ và giáo sư mua bài từ các công ty truyền thông chuyên sản xuất bài báo khoa học. Các công ty này có khi bán 1 bài báo khoa học cho nhiều tác giả khác nhau.

Họ chia nhỏ các giai đoạn ra để ‘bán’, từ lúc soạn bài báo, nộp bài báo, trả lời bình duyệt cho đến lúc bài báo được công bố. Giá mỗi bài báo hoàn chỉnh từ 2.000 đến 5.0000 USD, tuỳ vào tập san uy tín cao hay thấp.

Ở Việt Nam cũng đã từng xuất hiện quảng cáo bán bài báo khoa học như thế nhưng ở quy mô nhỏ hơn hoặc trên các tập san “dỏm”.

– Quy trình thẩm định một bài báo quốc tế thế nào? Làm sao để phân biệt được đâu là tập san chất lượng, đâu là tập san kém chất lượng?

Với các tập san chính thống, quy trình thẩm định một bài báo khoa học phải kéo dài từ 6 đến 12 tháng, có khi lâu hơn.

Bước đầu, các tác giả sẽ soạn bản thảo và gửi cho ban biên tập. Bước 2, ban biên tập sẽ xem xét và quyết định có gửi cho các chuyên gia độc lập để bình duyệt hay không. Bước 3 là ban biên tập sẽ xem xét bình duyệt mà quyết định từ chối hay cho tác giả cơ hội trả lời bình duyệt.

Bước 4, nếu được cơ hội trả lời bình duyệt, tác giả cũng mất từ 1-2 tháng để nộp lại bản thảo. Bước 5, bản thảo lại được bình duyệt lần nữa. Và cái chu trình chỉnh sửa, bình duyệt đó tiếp tục cho đến khi ban biên tập chấp nhận công bố. Do đó, để công bố được một bài báo khoa học giống như bà mẹ cho ra đời một đứa con, vì cũng tốn thời gian, cũng đau khổ tinh thần và đau đớn thể xác.

Nhưng đối với các “tập san săn mồi” thì họ không có cơ chế bình duyệt, hay có thì cũng chỉ qua loa. Bởi vì mục tiêu của họ là vì tiền, họ không quan tâm đến chất lượng khoa học.

Từng có những bài báo viết toàn điều vô lí, điên rồ, đến chính tác giả cũng không hiểu mình viết gì, nhưng các tập san “dỏm” đều công bố. Đối với các tập san “dỏm”, họ không từ chối bất kỳ bài báo nào dù chất lượng thấp hay cao và thời gian từ lúc nộp bản thảo đến khi được chấp nhận đăng tảo chỉ từ 10 ngày đến 1 tháng.

– Theo ông, nên điều chỉnh các nội dung, tiêu chuẩn trong xét công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư của Việt Nam thế nào cho chặt chẽ hơn?

Từ khi Quyết định 37 của Thủ tướng có hiệu lực, các tiêu chuẩn để công nhận chức danh giáo sư có cải tiến rõ rệt, lấy công bố khoa học làm chuẩn mực. Tuy nhiên các tiêu chuẩn này còn máy móc và chưa toàn diện. Vẫn còn nhiều vấn đề phải bàn thêm và hoàn chỉnh trong tương lai.

Thứ nhất, phải xác định rõ các loại tập san được công nhận và không được công nhận. Tôi không đồng ý áp đặt, lấy danh sách Q1 – Q4 làm chuẩn, nên có sự phân biệt giữa tập san chính thống và phi chính thống.

Thứ hai, phải xác định chỉ có bài báo nguyên gốc (original contribution) mới được công nhận. Không nên tính các bài như ca lâm sàng (case report), tổng quan, bình luận, xã luận.

Thứ ba, bỏ cách làm đếm bài báo. Hiện nay, hội đồng quy định 3 bài cho ứng viên chức danh PGS và 5 bài cho ứng viên GS, những con số này không nói lên điều gì. Thật là vô lý nếu một ứng viên có 5 bài ‘case report’ hay tổng quan trên các tập san phi chính thống cao hơn một ứng viên có 3 bài báo nguyên thuỷ trên các tập san chính thống.

Thứ tư, phải xem xét ứng viên đóng vai trò gì trong bài báo. Có nhiều loại tác giả bài báo (như tác giả chính, tác giả danh dự, đồng tác giả v.v.) Tôi đề nghị nên thẩm định vai trò của ứng viên là tác giả chính của bài báo hay tác giả chịu trách nhiệm với công chúng về bài báo.

Thứ năm, phải có sự ghi nhận đúng đắn về chất lượng nghiên cứu, chứ không thể đánh đồng các ‘công bố khoa học’ đều như nhau. Cách tốt nhất để đánh giá chất lượng nghiên cứu là đọc bài báo. Nhưng một cách gián tiếp khác là qua tập san mà bài báo được công bố.

Chẳng hạn như một bài trên một tập san như Lancet, JAMA, Nature Medicine không thể nào có cùng giá trị với một bài trên một tập san địa phương. Ấy vậy mà hiện nay thì một bài báo trên một tập san Việt Nam có thể có cùng ‘điểm’ với một bài trên tập san Lancet.

Nhưng qua vấn đề năm nay, tôi nghĩ điều ưu tiên số 1 hiện nay là phải có chính sách về việc chọn tập san công bố, đề ra những quy ước về đạo đức công bố khoa học cho tất cả các sinh viên, nghiên cứu sinh, nhà nghiên cứu, đến cấp cao nhất là giáo sư. Nên tham khảo các chương trình huấn luyện ở nước ngoài (và tôi sẵn sàng gíup đỡ) để phát triển những khoá học về đạo đức công bố khoa học.

Tôi nghĩ nếu cải cách theo 5 điểm trên đây thì xu hướng công bố trên “tập san săn mồi” sẽ giảm nhanh và làm sạch môi trường nghiên cứu khoa học ở Việt Nam.

Hân hạnh giới thiệu đến các bạn một vài ý kiến chung quanh vấn đề chuẩn mực cho việc bổ nhiệm chức danh giáo sư trong ngành y. Bối cảnh là vấn đề mà báo chí gọi là “gian lận” của các ứng viên giao sư năm 2020. Tôi thì nghĩ không có gian lận gì cả, mà là vấn đề “đạo đức công bố” hay publication ethics. Bài này là một bài phỏng vấn online của phóng viên VNexpress.

***

Ngày 26/10, GS Nguyễn Văn Tuấn (Viện nghiên cứu Y khoa Garvan, Australia) trả lời VnExpress việc ứng viên giáo sư, phó giáo sư bị tố cáo “khai gian” bài báo.

– Vừa qua, hàng loạt ứng viên giáo sư, phó giáo sư năm 2020 ở Việt Nam bị chỉ ra có gian lận bài báo quốc tế. Ông suy nghĩ gì khi đọc thông tin này?

– Tôi nghĩ hơi khác một chút. Vấn đề không phải là “gian lận”, bởi vì các ứng viên trình bày danh sách bài báo họ công bố, nơi công bố, và chi tiết về bài báo tương đối rõ ràng. Vấn đề có lẽ là đạo đức công bố khoa học và cách thẩm định của Hội đồng giáo sư ngành Y. Quy ước về đạo đức công bố (publication ethics) không khuyến khích nhà khoa học công bố trên những trạm thông tin mà cộng đồng khoa học không chấp nhận. Nếu hội đồng xét duyệt có kinh nghiệm tốt về công bố khoa học, việc gian lận không thể xảy ra.

Nếu phải xem xét lại các ứng viên này thì có lẽ thiếu công bằng cho họ, vì họ sẽ hỏi tại sao không xem xét lại tất cả ứng viên không chỉ năm nay mà cả mấy năm trước.

– Những ứng viên ngành Y và Dược bị tố cáo do các bài báo khai trong hồ sơ đăng trên các tạp chí Open Access kém chất lượng, uy tín thấp. Vậy trong lĩnh vực Y và Dược học, những tạp chí quốc tế nào là uy tín?

– Trước hết, cần phân biệt giữa tập san và tạp chí. Tạp chí tiếng Anh gọi là magazine, thường đăng những bài báo phổ thông (như Scientific American, The Scientist) dễ hiểu, dành cho đại chúng và không cần tài liệu tham khảo. Còn tập san là Journal, thuật ngữ dùng để chỉ các chuyên san khoa học, đăng những bài mang tính hàn lâm, có bình duyệt, dành cho giới khoa học và phải có tài liệu tham khảo. Chúng ta đang bàn về tập san khoa học.

Trong Y học, tập san có uy tín và ảnh hưởng cao nhất phải kể đến New England Journal of Medicine, Lancet, JAMA, BMJ, Annals of Internal Medicine, Journal of Clinical Investigation, Journal of Experimental Medicine, Nature Medicine, eLife, PLoS Medicine.

Còn trong chuyên ngành Dược, các tập san thường có tầm ảnh hưởng thấp hơn các tập san Y khoa. Những tập san chuyên ngành Dược học sau đây được xem là hàng ‘top’: Nature Reviews Drug Discovery, Annual Review of Pharmacology, Annual Review Of Pharmacology And Toxicology, Pharmacological Reviews, Trends In Pharmacological Sciences, Pharmacology & Therapeutics, Clinical Pharmacology & Therapeutics, Clinical Pharmacokinetics.

Rất hiếm có tác giả Việt Nam công bố trên những tập san đó.

– Để đăng một bài báo trên tạp chí uy tín, cá nhân phải trải qua quá trình thế nào?

– Mỗi người có kinh nghiệm riêng, ở đây tôi chỉ nói kinh nghiệm cá nhân, vừa là tác giả, vừa là phó biên tập hay biên tập học thuật (Academic Editor). Quy trình công bố trên các tập san hàng đầu rất nghiêm ngặt khiến tỷ lệ từ chối bài báo ở một số tập san lên đến 95%.

Trước hết, tác giả chủ trì gửi một bản tóm tắt và lý giải ngắn cho ban biên tập với ý định công bố kết quả nghiên cứu. Đa số bị từ chối ở bước này.

Thứ hai, nếu ban biên tập đồng ý, tác giả sẽ nộp bản thảo đầy đủ cùng với dữ liệu gốc và các mã máy tính cho tập san. Ban biên tập sẽ chọn phó biên tập phụ trách bản thảo và gửi ra ngoài cho 2-3 chuyên gia bình duyệt.

Thứ ba, sau khi đã nhận được báo cáo bình duyệt của chuyên gia, ban biên tập có thể quyết định từ chối bài báo hay cho tác giả cơ hội trả lời.

Thứ tư, nếu may mắn tác giả được cho cơ hội trả lời, họ sẽ phải trả lời mỗi câu hỏi lớn, nhỏ của chuyên gia. Có khi tác giả phải làm thêm thí nghiệm, phân tích, hay chỉnh sửa theo đề nghị.

Thứ năm, Ban biên tập sẽ xem xét trả lời của tác giả và nếu thấy hợp lý, bản thảo mới sẽ được gửi lại cho các chuyên gia bình duyệt để thẩm định lần hai.

Thứ sáu, báo cáo của các chuyên gia bình duyệt trong giai đoạn này mang tính quyết định. Ban biên tập sẽ họp và xem xét các chuyên gia nêu vấn đề có công bằng cho tác giả hay không, và tác giả trả lời có thỏa đáng hay không. Sau đó, họ sẽ quyết định chấp nhận hay từ chối bài báo.

Quy trình đó thường tốn nhiều thời gian, từ 6 đến 12 tháng là bình thường. Dĩ nhiên, đa số bản thảo bị từ chối ở giai đoạn 3. Cho dù đã qua giai đoạn 3 thì xác suất từ chối ở giai đoạn 5 vẫn cao. Do đó, bất cứ tập san nào mà chấp nhận bản thảo chỉ sau một tuần hay một tháng nộp thì rất đáng ngờ.

Những tập san tôi phụ trách biên tập có tỷ lệ từ chối chừng 60-70% thì thời gian bình duyệt trung bình là 2 tháng và từ ngày nộp đến chấp nhận (nếu suôn sẻ) là 6 tháng, đa số là 9 tháng.

– Ông có lẽ là người đầu tiên cảnh báo về tình trạng “tập san dỏm” hơn 5 năm trước. Làm thế nào để nhận diện các tập san này?

– Một cách ngắn gọn, tập san chính thống là của các hiệp hội khoa học, hoặc của nhà xuất bản lâu đời và danh tiếng (như Elsevier, Springer-Nature, Sage, John Wiley, Oxford, Cambridge, BMA) nhưng do giới khoa học điều hành.

“Tập san dỏm” là những trạm xuất bản “săn mồi”, là cơ sở buôn bán thông tin phi chính thống. “Mồi” của trạm thông tin này là các nhà khoa học không am hiểu về nghiên cứu và xuất bản khoa học, những người mà công trình nghiên cứu của họ không thể nào được chấp nhận cho công bố trên tập san chính thống. Các trạm thông tin này không quan tâm đến khoa học, không cần biết các “con mồi” viết gì. Họ chỉ là các cơ sở làm tiền từ “con mồi”.

Dấu hiệu về tập san dỏm hay “săn mồi” thì rất nhiều và cần có kinh nghiệm mới nhận ra, chẳng hạn tên tập san chung chung, hay nhái theo tập san chính thống; không có trong danh mục ISI, Scopus; tổng biên tập không có thành tích khoa học tốt; ban biên tập toàn người không thuộc hiệp hội khoa học nào hoặc chẳng có thành tích nổi bật mà giới khoa học chuyên ngành biết đến; bài báo có chất lượng quá thấp và tiếng Anh sai rất nhiều, nhiều “tổng biên tập” cũng viết sai tiếng Anh.

Tuy nhiên, gần đây việc phân biệt tập san dỏm và chính thống ngày càng khó hơn, vì một số tập san nằm giữa biên giới dỏm và chính thống. Có tập san đã được đưa vào danh mục ISI và Scopus, nhưng vì cách làm việc của họ đáng nghi ngờ (như tăng chỉ số ảnh hưởng cao một cách bất thường – do gian lận về trích dẫn) cũng có thể xem là “dỏm”. Ngược lại, một số tập san thuộc các nhà xuất bản phi chính thống trước đây nhưng lại có những bài rất tốt và do đó khó có thể xem họ là “dỏm” được.

– Có quan điểm cho rằng tạp chí mở (Open Access) là kém chất lượng. Ông nghĩ gì về quan điểm này?

– Tôi nghĩ quan điểm này quá đơn giản. Đa số tập san có uy tín cao (như New England Journal of Medicine, Lancet) đều cho tác giả lựa chọn công bố dưới dạng mở hay dưới mô thức truyền thống. Tôi nghĩ có sự lẫn lộn về mô thức công bố và thể loại tập san. Giản đồ dưới đây giải thích rõ hơn về thể loại tập san và mô thức công bố.

Tập san khoa học thường được chia làm hai loại: chính thống và “săn mồi” (còn gọi là tập san dỏm hay “predatory journals”). Tập san chính thống thường (không phải tất cả) có cơ quan chủ quản là hiệp hội khoa học. Tập san dỏm thì không có cơ quan chủ quản mà chỉ là hoạt động thương mại thuần túy.

Các tập san chính thống có hai mô thức công bố tạm gọi là “Đóng” và “Mở” (Open Access). Mô thức thứ nhất (Đóng) là truyền thống, tức người đọc (thường là các thành viên trong hiệp hội khoa học) đóng niên liễm để đọc bài báo còn tác giả hoặc không phải trả ấn phí hoặc phải trả ấn phí nhưng rất thấp (500-600 USD một bài). Mô thức thứ hai là xuất bản mở, có nghĩa là tác giả trả ấn phí khá cao (có khi lên đến 5.000 USD một bài), nhưng tất cả công chúng trên thế giới đều có thể đọc bài báo. Tất cả tập san “săn mồi” đều dùng mô thức xuất bản mở, nhưng ấn phí của họ rất thấp (chỉ chừng 200 đến 900 USD).

Chính vì các tập san săn mồi dùng mô thức xuất bản mở, thu tiền của tác giả để đăng bài nên mới có chuyện một tác giả có 4-5 bài đăng trên cùng một số. Không có tập san khoa học chính thống và nghiêm chỉnh nào cho tác giả công bố nhiều bài báo trong cùng một số cả. Nên nhớ rằng mỗi số báo tập san chỉ công bố chừng 5-10 bài báo nguyên thủy (original contributions) nên để cho một tác giả hay nhóm tác giả công bố hàng loạt trong cùng một số là rất lạ.

– Việc đăng bài báo quốc tế trong lĩnh vực Y, Dược của Việt Nam thời gian qua thế nào?

– Khoảng 3 năm trước đây, tôi công bố một phân tích về công bố khoa học trong thời gian 2001 đến 2015, kết quả cho thấy công bố khoa học về Y học cơ bản, Y học lâm sàng, Y tế công cộng (hay nói chung là Y sinh học) chiếm 37% tổng số bài báo khoa học từ Việt Nam. Con số này có nghĩa là công bố ngành Y sinh học cao nhất so với các chuyên ngành khác.

Tuy nhiên, 90% các bài báo về Y sinh học là do hợp tác quốc tế, chỉ khoảng 10% là do các nhà khoa học trong nước chủ trì (nội lực). Ngay cả các công trình hợp tác quốc tế, đa số là do người nước ngoài chủ trì. Ở các nước như Thái Lan, Malaysia, tỷ lệ hợp tác quốc tế khoảng 50%. Nói cách khác, nội lực về nghiên cứu Y sinh học Việt Nam vẫn còn đang phát triển. Mà trong giai đoạn đang phát triển thì có rất nhiều vấn đề nảy sinh.

– Ông nhìn nhận thế nào về tiêu chuẩn công bố khoa học trong việc xét duyệt công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư ở Việt Nam?

– Tôi nghĩ tiêu chuẩn của Việt Nam quá lệ thuộc vào con số và quá “máy móc”, chẳng hạn việc phải công bố bao nhiêu bài thì mới được xét duyệt công nhận chức danh giáo sư và phó giáo sư. Ngay cả số bài báo (như 3, 5, hay 10 bài) thì phải nói là quá thấp so với các nước trong vùng chứ chưa so với nước tiên tiến.

Cũng như bất cứ ngành nghề nào, nghiên cứu khoa học lúc nào cũng đặt nặng chất lượng hơn số lượng. Chất lượng thể hiện qua nhiều tín hiệu, kể cả uy tín của tập san, số lần trích dẫn, số lần được tạp chí hay báo chí phổ thông đề cập đến, tác động đến khoa học, chính sách công, xã hội.

Khi chúng tôi xét duyệt đề bạt chức vụ giáo sư, chẳng ai quan tâm đến số lượng bài báo ứng viên công bố, mà chỉ quan tâm đến công bố ở đâu và tầm ảnh hưởng ra sao. Những ứng viên cho dù công bố hàng trăm hay hàng nghìn công trình trên các tập san mà người trong chuyên ngành không công nhận thì không bao giờ được đề bạt.

Ở Australia, không có bất cứ đại học nào đề ra tiêu chuẩn về số bài báo khoa học. Tuy nhiên, trong ngành Y, một quy luật bất thành văn là để xét duyệt đề bạt cấp giáo sư thực thụ, ứng viên phải có ít nhất 100 bài báo, với 60% bài ứng viên phải là tác giả chính, và chỉ số H (chỉ số đo lường mức độ ảnh hưởng tích lũy của một nhà khoa học) ít nhất là 20; còn cấp phó giáo sư thì số bài báo cần thiết dao động 30-60, và chỉ số H phải cỡ 10-15. Nhưng đó chỉ là quy luật bất thành văn, chứ thực tế người ta chỉ xem qua 5-10 bài tốt nhất mà ứng viên muốn được đánh giá.

Tôi nghĩ Việt Nam nên đặt nặng chất lượng nghiên cứu khoa học, không nên đếm bao nhiêu bài báo để công nhận chức danh giáo sư. Sự nghiệp của một nhà khoa học không thể nào tóm tắt thành một con số.

– Từ thực tế của Việt Nam hiện nay, phải làm thế nào để vừa nâng chuẩn giáo sư, phó giáo sư, vừa kích thích cộng đồng học thuật nghiên cứu, có công bố quốc tế?

– Tôi nghĩ cần làm nhiều việc lắm. Việc đầu tiên là phải xác định nguyên lý của đề bạt chức vụ hay xét duyệt công nhận chức danh. Bổ nhiệm chức vụ giáo sư không đơn giản là công nhận hay trao cho họ một chức danh mà nhằm nhận dạng nhân tài trong khoa bảng, người có khả năng lãnh đạo. Lãnh đạo thể hiện qua đa vai trò của ứng viên: là học giả, nhà nghiên cứu, thành viên của cộng đồng học thuật, là người có thẩm quyền, người phản biện xã hội. Một người chỉ có công bố khoa học mà thiếu những đóng góp đó thì khó có thể nói là giáo sư.

Kế đến tiêu chuẩn xét duyệt, tôi cho rằng phải bỏ đi sự lệ thuộc vào số lượng bài báo khoa học mà nên nhấn mạnh đến chất lượng khoa học. Hiện nay, một bài báo công bố trên một tập san ở trong nước được điểm tương đương với một bài báo trên Lancet, New England Journal of Medicine, Nature, Science, theo tôi là vô lý. Phải xem xét vai trò của ứng viên trong bài báo khoa học là tác giả lãnh đạo, hay là “tác giả quà cáp” và/hoặc “tác giả danh dự”.

Công bố bài báo khoa học chỉ là một khía cạnh, cần xem xét đến sự đóng góp của ứng viên về đào tạo và huấn luyện. Đành rằng hướng dấn tiến sĩ, thạc sĩ là quan trọng, nhưng trong ngành Y, việc hướng dẫn các bác sĩ nội trú, chuyên khoa cũng không kém phần quan trọng. Không thể nào xem nhẹ những đóng góp về đào tạo đó. Do đó, tôi nghĩ cần có một cơ chế bổ nhiệm khác mà nước ngoài hay sử dụng, đó là giáo sư kiêm nhiệm (adjunct professorship). Giáo sư kiêm nhiệm có thể không chuyên tâm về nghiên cứu khoa học, nhưng đóng góp lớn cho đào tạo bác sĩ chuyên khoa. Họ nên được ghi nhận và công nhận.

Giáo sư không chỉ công bố bài báo mà còn thể hiện qua sự công nhận của cộng đồng khoa học, đóng góp cho chuyên ngành và xã hội. Sự công nhận là những giải thưởng có uy tín, những lần được mời viết bài xã luận, được mời giảng trong các hội nghị quốc tế. Đóng góp cho chuyên ngành bao gồm phục vụ cho các hiệp hội khoa học và tập san trong vai trò lãnh đạo, chứ không phải đơn thuần là thành viên ban biên tập. Đóng góp cho xã hội ngày càng được đặt nặng, bởi giáo sư phải bước ra khỏi cái “tháp ngà” để góp tiếng nói về các vấn đề xã hội.

Nguồn: https://vnexpress.net/khong-nen-dem-so-bai-bao-de-cong-nhan-chuc-danh-giao-su-4181918.html

Những người không bầu (hay chống) Trump thường dựa vào những khiếm khuyết mang tính cá nhân của ông tổng thống. Ngược lại, những người bầu (hay ủng hộ) Trump thì dựa vào chánh sách và lập trường của ông ấy. Đằng sau của sự khác biệt này có lẽ được giải thích trong cuốn sách “The Securitarian Personality” (Nhân Cách An Ninh) của John Hibbing.

Tôi là công dân Úc, nên chẳng dính dáng gì đến việc bầu cử tổng thống bên Mĩ. Không dính dáng, nhưng tôi cũng như nhiều người khác quan tâm đến tình hình bầu cử bên đó, bởi vì những chánh sách của Mĩ có ảnh hưởng đến những chánh sách ở bên Úc, và bởi vì Úc là đồng minh có thể nói là trung thành của Mĩ. Ngay cả những chánh sách về đối ngoại, đặc biệt đối với Tàu, của các đại học bên Mĩ cũng ảnh hưởng đến các đại học Úc. Thành ra, tuy không bầu cử bên Mĩ, nhưng tôi và tuyệt đại đa số người Úc bên này đều theo dõi tình hình kinh tế – chánh trị bên Mĩ.

Câu hỏi tôi tự đặt ra là tại sao người Mĩ bầu (hay không bầu) cho ông Trump. Bầu cho ông Trump thì là dấu hiệu ủng hộ ông ấy. Không bầu cho Trump cũng có thể xem là nghiêng về phía ứng viên đối thủ Biden. Nhưng tôi nghĩ lấy ông Trump làm điểm tham chiếu hay hơn, vì ông ấy là ‘đối tượng’ của các hệ thống truyền thông cánh tả (như New York Times, Washington Post, New Yorker, CNN) phỉ báng cả mấy năm nay, mà ông vẫn đắc cử trước đây và ‘sống sót’ đến ngày nay. Sau đây là những gì tôi thu thập được về lí do tại sao người ta sẽ không bầu cho ông Trump, và lí do bầu cho ông ấy. Sau đó là một vài giải thích theo cách hiểu của tôi.

Tại sao chống Trump?

Có rất nhiều lí do được nêu ra, nhưng tựu trung lại là những lí do về nhân cách của ông Trump. Họ (những người chống và ghét Trump) không thể nào chịu nổi những phát biểu có khi vô lối của ông ấy. Họ liệt kê một danh sách dài về hành vi và phát biểu chẳng giống ai của ông: ‘nổ’, nói dối, tự khen mình, tự cao tự đại, không phải tư cách của tổng thống, gian lận thuế, không yêu nước, v.v. Họ còn nặng nề hơn, cho rằng ông Trump là người bị bịnh tâm thần, là kẻ “vô luân”! Nói chung là những lí do rất cảm tính và thường không có chứng cớ hay chứng cớ kiểu ‘anecdotes’.

Tuy nhiên, trên tờ National Review, có một bài của một cựu quan chức Bộ Quốc Phòng Mĩ, Dov Zakheim, nêu lên những lí do mang tính lí luận, giải thích tại sao chống Trump và không bầu cho ông ấy [1]. Tóm tắt những ý chánh của vài viết đó như sau:

1.Thất bại trong kiểm soát dịch: Một trong những thiếu sót lớn nhứt của Trump là thiếu một chánh sách cấp liên bang để kiểm soát dịch COVID-19, vì ông đánh giá thấp tác hại của dịch.

2.Kì thị chủng tộc: mặc dầu không thể gọi Trump là người kì thị chủng tộc, nhưng những chánh sách như xây tường rào chận người Mễ Tây Cơ, tẩy chay công dân từ các nước Hồi Giáo không cho vào Mĩ (lúc mới thắng cử), gọi các nước Phi Châu là ‘shit holes’, và không chịu lên án vụ bạo động ở Charlottesville, v.v. cho thấy ông ấy là người kì thị chủng tộc.

3.Lạm quyền: ông Trump thờ ơ vai trò của quân đội trong thời bình, và gây tổn hại đến mối quan hệ giữa dân sự và quân sự. Ông lạm dụng quân đội trong việc xây tường ngăn chận người Mễ Tây Cơ, dùng National Guard (Vệ Quốc binh) để khống chế biểu tình trước Toà Bạch Ốc.

4.Dấu hiệu tham nhũng quyền lực: mặc dầu không thể nói ông Trump là tham nhũng, nhưng hành vi của ông giống như kẻ tham nhũng. Ông bổ nhiệm con rể và con gái vào các vị trí cố vấn cao cấp trong chánh phủ. Ông bá vai với những kẻ độc tài như Putin của Ngà, Erdogan của Thổ Nhĩ Kì để tìm sự hậu thuẫn chánh trị cho doanh nghiệp của ông ở Nga và Thổ Nhĩ Kì.

5.Làm bạn với kẻ thù: Trump liên tục vận động cho Nga vào nhóm G7, mặc dù Nga không đáp ứng các tiêu chuẩn về kinh tế của G7.

6.Làm mất lòng đồng minh: Trump làm cho mối quan hệ giữa Mĩ và NATO bị tổn hại. Trump tố cáo rằng các nước NATO lợi dụng Mĩ để bảo vệ họ mà không chịu chi trả gì cả. Trump biến mối quan hệ quân sự – ngoại giao thành quan hệ tiền bạc.

7.Tạo điều kiện cho Tàu cộng: Trump rút khỏi hiệp ước thương mại Trans-Pacific Partnership (TPP) và để cho Tàu có cơ hội chen chân vào.

Một lí do khác thường được nêu ra là Trump làm phân hoá (polarize) nước Mĩ. Tuy nhiên, trong thực tế thì nước Mĩ lúc nào cũng phân hoá từ bản chất xã hội và về các vấn đề hay gây tranh cãi như an sinh xã hội, thất nghiệp, người di dân, v.v. Sự phân hoá có vẻ tăng lên trong mỗi lần tổng tuyển cử (một phần là do truyền thông kích động), nhưng giảm ngay sau đó. Do đó, bài diễn văn nào của người đắc cử cũng đều có câu đại khái rằng trong bầu cử chúng ta chia rẽ, nhưng nay thì chúng ta là một cộng đồng dân tộc. Do đó, sự phân hoá lần này không có gì ngạc nhiên, vì nó gần như là một qui luật. Nói như một học giả, Trump là triệu chứng, chớ không phải là nguyên nhân, của sự phân hoá. Trump không tạo ra sự phân hoá đó [2].

Ngoài ra, một lí do khác cho rằng Trump lúc nào cũng ủng hộ các doanh nghiệp lớn và lơ là giới lao động. Tác giả Dov Zakheim kết luận rằng Donald Trump có thể được xếp vào nhóm các tổng thống bất tài nhứt trong lịch sử nước Mĩ [1].

Tại sao ủng hộ Trump?

Năm nay, ngay cả những người ủng hộ Trump cũng thấy ông khó thắng cử. Cử tri ủng hộ Trump cũng cảm thấy không thoải mái với những phát biểu “quá trớn” và những hành vi phi chánh thống của ông ấy. Tuy nhiên, họ phân biệt được cá nhân ông Trump (rất nhiều khiếm khuyết) và chánh sách của ông ấy. Họ lí giải rằng họ bầu cho Trump là ủng hộ chánh sách của đảng Cộng Hoà, chớ không phải ủng hộ cá nhân ông ấy.

Theo bài trên Guardian [3], Boston Globe [4] và dailypress [5] thì đây là những lí do chánh :

1.Không muốn có ‘di sản’ của Clinton, Obama: đa số cử tri bầu cho Trump hay có ý định bầu cho Trump đều nói rằng họ không muốn thấy bất cứ di sản nào của thời Clinton. Trước đây, trong lần bầu cử 2016, một nhóm cử tri cho biết họ không chịu nổi cái viễn cảnh đảng Dân Chủ điều hành nước Mĩ trong 4 đến 8 năm nữa; họ không thể nào chấp nhận các phe ‘progressive politics’ kiểu Obama hay Clinton, càng không chấp nhận quan điểm nghiêng về xã hội chủ nghĩa của Bernie Sander. Họ xem đảng Dân Chủ yếu trong việc bảo vệ biên cương. Chánh phủ Obama không dám chỉ tên những nhóm Hồi Giáo cực đoan khủng bố.

2.Không muốn có chánh phủ xã hội chủ nghĩa: cử tri ủng hộ Trump vì họ sợ Biden sẽ biến nước Mĩ thành một thiên đàng xã hội chủ nghĩa (“socialist utopia”). Một cử tri viết và tóm lược khá đầy đủ cảm nhận của nhóm cử tri ủng hộ Trump: “The Democrats have become a radical socialist party and would use Joe Biden to forever change our great nation into an unrecognizable disaster. We cannot let that happen”.

3.Khả năng quản lí kinh tế: một nhóm khác cho rằng ông Trump có khả năng quản lí kinh tế tốt hơn ông Biden. Obama có công tạo ra công ăn việc làm nhưng việc làm lương thấp, còn Trump tạo thêm công ăn việc làm và lương cao. Obamacare là một thất bại, và Trump sẽ thay đổi tốt hơn.

4.Kiềm chế Tàu cộng: họ không hài lòng với Clinton và Obama quá nhu nhược với Tàu cộng, nên họ chọn Trump là người có những hành động và chánh sách quyết liệt nhằm cảnh cáo và kiềm chế sự hung hãn của Tàu cộng.

5.Duy trì lí tưởng Mĩ: một nhà tâm lí học tóm lược công thức thành công của nước Mĩ là Tự Do + Cơ Hội + Trách Nhiệm = Thịnh Vượng (Liberty + Opportunity + Responsibility = Prosperity), và phe Dân Chủ muốn thay đổi công thức đó là điề không thể chấp nhận được [6].

6.Duy trì luật pháp và trật tự: cử tri cho rằng họ không hẳn bầu cho cá nhân ông Trump; họ bầu cho sự bảo vệ luật pháp và trật tự trong một thời điểm nhiễu loạn.

7.Chống lại văn hoá huỷ diệt (cancel culture): Thượng nghị sĩ Tim Scott (người da đen) là người ủng hộ Trump. Ông nói “Chúng tôi không chấp nhận ‘văn hoá huỷ diệt’ [cancel culture] hay các niềm tin của phe cấp tiến cho rằng tình hình hiện nay tồi tệ hơn thời 1860 hay 1960.” Ông khen ông Trump đã cải cách hệ thống tư pháp, và chỉ trích Biden đã ủng hộ đạo luật làm tăng dân số trong tù.

8.Chống lại sự đầu độc giới trẻ: cử tri cảm thấy quá đau khổ trước sự đầu độc giới trẻ qua việc truyền bá các ý tưởng tả khuynh trong đại học và trường học nói chung. Họ không thể bầu cho phe Dân Chủ vì phe này chủ yếu thiên tả.

9.Chống thói đạo đức giả: cử tri ủng hộ Trump hoàn toàn không tin tưởng phe Dân Chủ như bà Clinton hay Biden, mà họ xem là đạo đức giả, nhứt là qua những email đã được tiết lộ gần đây.

10.Quan điểm rõ ràng: ông Trump rất thẳng thắn và dứt khoát về quan điểm của mình (và ông nói ai cũng hiểu), không giống như ông Biden vốn không có lập trường dứt khoát, mà chỉ nương theo diễn đàn làm hài lòng đám đông. Chưa biết lập trường của Trump đúng hay sai, nhưng thà ủng hộ người có lập trường hơn là ủng hộ người ỡm ờ.

Một số người ủng hộ Trump còn nêu lí do là vì ông ấy … can đảm. Theo họ, người ta có thể không thích ông Trump, nhưng ai cũng đều thấy ở ông một con người can đảm, dám nói thật suy nghĩ của mình cho dù bị thoá mạ dữ dội, dám một mình chống lại hệ thống truyền thông cánh tả tấn công ông suốt ngày này sang ngày khác trong hơn 5 năm trời. Sự chống lại báo chí của ông lấy lòng rất nhiều ‘thường dân’ vốn đã quá chán ngán với sự thiên vị của báo chí Mĩ.

Một số người khác thì quan tâm đến tình hình sức khoẻ của vị tổng thống tương lai. Một số cử tri tỏ ra quan ngại đến sức khoẻ của ông Biden, và nghĩ rằng ông có vấn đề về trí nhớ. Họ cũng sợ rằng nếu đắc cử ông Biden sẽ không làm hết nhiệm kì tổng thống, mà sẽ giao quyền của bà Kamala Harris, một nhân vật vẫn còn trong thời gian thách thức. Do đó, chọn Trump an toàn hơn (nhưng Trump cũng đã hơn 70 tuổi!)

“Cá tánh an ninh” (Securitarian Personality)

Những người ghét chánh phủ Trump ghét luôn cả những ai ủng hộ hay có ý định bầu cho ông Trump. Không nói ra thì những người này (ghét Trump) đa số là thuộc phe cánh tả và đảng Dân Chủ, họ cho rằng những ai ủng hộ Trump là đáng lên án, suy đồi đạo đức, kì thị chủng tộc, ghét phụ nữ, ghét người đồng tính, sợ Hồi Giáo, hiếu chiến. Tử tế lắm, họ cho rằng những người ủng hộ Trump là kém học thức và dốt nát. Mới đây, cây bỉnh bút nhựt báo New York Times còn thêm một danh từ khác cho Trump: kẻ vô luân (immoralist). Đó không phải chỉ là những người Mĩ ghét Trump, ngay cả trong cộng đồng người Việt, những người ghét Trump cũng thoá mạ đồng hương ủng hộ Trump bằng những tính từ trên.

Thế nhưng trong thực tế thì không phải như vậy. Cử tri ủng hộ Trump không phải kém học thức hay dốt nát như phe cánh tả nghĩ. Phe ủng hộ Trump cũng là những người có học thức cao, các học giả phe bảo thủ, những cựu quan chức trong chánh phủ Mĩ, giới quân sự, v.v. Nói họ ‘bảo thủ’ thì đúng hơn là thoá mạ họ là ngu xuẩn, không đủ suy nghĩ để chọn tổng thống. Đọc những lí do bầu cho Trump, chúng ta thấy toát lên rằng họ bầu cho chánh sách của chánh phủ Trump, chớ không phải bầu cho cá nhân ông Trump. Họ dùng lí trí hơn là cảm tính.

Có quan điểm cho rằng những ai ủng hộ Trump và chánh phủ Trump là những người có cá tánh độc tài (authoritarian personality). Ngược lại, những người ủng hộ Trump gọi phe chống Trump là xã hội chủ nghĩa, vô luân, muốn phá hoại nền tảng và lí tưởng nước Mĩ. Thế nhưng theo như Giáo sư John Hibbing (ĐH Nebraska-Lincoln), qua cuốn sách “The Securitarian Personality” [7] rất thú vị của ông, thì cách gán nhãn như vậy là không đúng. (Cuốn sách này mới xuất bản và tôi đã đặt mua, còn ở đây tôi chỉ đọc các bài review và nghe qua phỏng vấn tác giả).

Giáo sư Hibbing cho biết ông muốn hiểu tại sao những đồng nghiệp và người quen của ông ủng hộ Trump gần như vô điều kiện. Họ không phải là những người kém học thức; họ là những giáo sư đại học, nhà khoa học, giai cấp trung lưu. Qua phỏng vấn họ, ông phát hiện rằng sự chia rẽ chánh trị xảy ra chủ yếu giữa những người muốn ‘nước Mĩ là của người Mĩ’ (ông gọi là “Securitarian Personality” hay cá tánh an ninh) và những người theo lí tưởng ‘thế giới đại đồng’, sẵn sàng chào đón người ngoài (ông gọi là những người “Unitarian Personality” hay cá tánh kết đoàn). Ông nói thêm rằng không phải những người với cá tánh an ninh không thích người di dân; họ thích người di dân, nhưng họ đòi chương trình di trú phải thay đổi với an ninh là ưu tiên hàng đầu.

Xuất phát từ cách chia nhóm đó, Hibbing giải thích rằng người Mĩ, dù thuộc phe ủng hộ hay chống Trump, đều có mẫu số chung: họ rất quan tâm an ninh quốc gia. Nhưng cái khác biệt chánh giữa phe bảo thủ ủng hộ Trump và phe cánh tả ủng hộ đảng Dân Chủ là ở nguồn gốc của mối đe doạ. Những người có cá tánh an ninh (tức phe ủng hộ Trump) quan tâm đến mối đe doạ từ ngoài nước Mĩ, còn những người có cá tánh kết đoàn thì lo ngại về mối an ninh từ trong nước Mĩ.

Phe ủng hộ Trump xem mối đe doạ từ ngoài (Nga, Tàu) rất quan trọng. Họ không mấy quan tâm đến đe doạ từ Covid-19, hiện tượng nóng toàn cầu, hay bất bình đẳng xã hội. Đó chính là lời giải thích tại sao khi được hỏi tại sao ủng hộ Trump, họ thường đưa ra những lí do mang tầm vĩ mô và quốc tế hơn, như chống phe xã hội chủ nghĩa, chống lại sự đe doạ của Tàu, chống lại sự lợi dụng của đồng minh. Nhưng họ cũng đồng thời là phe bảo thủ, nên họ nhìn phe Dân Chủ cánh tả như là những kẻ đe doạ đến giá trị truyền thống của Mĩ.

Còn phe cánh tả thì rất quan tâm đến các mối đe doạ từ bên trong. Theo họ, mối đe doạ lớn nhứt đến nền an ninh nước Mĩ là … các tập đoàn kinh tế. Họ thấy đây là những tập đoàn làm giàu bằng bóc lột lao động và ‘hút máu’ công nhân. Họ nhìn thấy bất bình đẳng xã hội, dịch bệnh và hậu quả, và môi trường là những mối đe doạ lớn. Họ nhìn thấy các “Anh Cả” lúc nào rình rập, quan sát, lăm le xâm nhập vào sự riêng tư của người dân, và kiểm soát suy nghĩ của họ. Họ không mấy quan tâm đến đe doạ từ ngoài, vì lí tưởng của họ là thế giới đại đồng, là Mĩ nên chia xẻ sự thịnh vượng với mọi người.

Sự khác biệt đó — một bên là đe doạ từ trong và một bên là đe doạ từ ngoài — có thể giải thích cho những lí do chống và ủng hộ Trump.

Một lí do khác nữa liên quan các giá trị về tinh thần và lao động. Donald Trump Jnr (con trai trưởng của ông Trump) tóm tắt về sự lựa chọn trong lần tranh cử bằng một câu ngắn gọn như sau. Đây là sự chọn lựa về định hình quốc gia giữa một bên là các giá trị tinh thần, lao động và giáo dục, và một bên là bạo loạn, cướp bóc và phá hoại (“shaping up to be church, work and school versus rioting, looting and vandalism”) [8]. Phe ủng hộ Trump rất ghét những nhóm mà họ xem là có xu hướng lười biếng, gian lận an sinh xã hội, không yêu nước, làm xói mòn các giá trị truyền thống, và làm ảnh hưởng đến công thức thịnh vượng [Liberty + Opportunity + Responsibility = Prosperity] của nước Mĩ. Có lẽ đây cũng là lí tưởng giải thích tại sao thế hệ 1 người Việt ở Mĩ cảm thấy họ gần với phe bảo thủ hơn.

Vậy thì câu hỏi đặt ra là ai sẽ thắng cử? Rất khó nói, vì dự báo về tương lai thường sai nhiều hơn đúng. Nhưng hãy xem đây là trò giải trí cuối tuần thì chúng ta thử đọc báo xem sao. Trong bài trên nhựt báo SCMP ở Hồng Kông, tác giả lí giải rằng mặc dầu trong lần tổng tuyển cử này, phe ông Trump gặp rất nhiều vấn đề và sự chống đối của báo chí, nhưng ông Trump sẽ thắng cử [9]. Suy luận này có vẻ nhứt quán với cuộc thăm dò ý kiến của Gallup [10] với kết quả cho thấy 56% cử tri nghĩ rằng Trump sẽ đắc cử tổng thống lần hai. Trong điều kiện Trump bị tấn công tứ bề như hiện nay, nếu điều đó xảy ra thì quả là một phép mầu.

***

[1] https://nationalinterest.org/feature/case-against-trump-166810

[2] https://www.asc.upenn.edu/news-events/news/trump-did-not-increase-polarization

[3] https://www.theguardian.com/us-news/2016/nov/09/why-did-people-vote-for-donald-trump-us-voters-explain

[4] https://www.bostonglobe.com/2020/10/20/opinion/why-im-voting-trump

[5] https://www.dailypress.com/virginiagazette/opinion/va-vg-edit-filko-0203-story.html

[6] https://www.citizen-times.com/story/opinion/2020/10/04/dont-like-donald-trump-heres-why-im-still-voting-him-opinion-debate-nc-election/5882196002

[7] https://www.amazon.com.au/Securitarian-Personality-American-Post-Trump-Motivates/dp/0190096489

[8] https://www.youtube.com/watch?v=HgNQ1zory4Y

[9] https://www.scmp.com/comment/opinion/article/3099131/four-more-years-why-america-likely-vote-donald-trump-after-all

[10] https://news.gallup.com/poll/321347/trump-pre-debate-job-approval-highest-may.aspx

More than 300 genetic variants have been discovered to be associated with osteoporosis or fracture. The magnitude of effect of these variants on fracture risk is very modest. One may ask: how can doctors utilize genes for fracture risk assessment?

Consider the following case: a 70 year old woman whose femoral neck BMD is 0.72 g/cm² (non-osteoporotic), who has had had no prior fracture, but has fallen once in the past 12 months. The Garvan Fracture Risk Calculator predicts her 10-year risk of fracture is 24 per cent, which may not be an indication for treatment. Now, if we know her genetic information, would that change your decision not to treat?

In this blog, I am going to convince you that genetic information, which is unique to an individual, can help doctors better identify people at high risk of fracture over and above what existing fracture prediction tools can do.

How do we know that the variation in BMD between individuals is partly due to genetic factors? The answer comes from twins. Twins are wonderful people for learning about biological inheritance. Identical twins share 100 per cent of their DNA while fraternal twins share 50 per cent. Under the hypothesis of genetic inheritance, we would expect that the correlation between identical twins should be approximately twice the correlation between fraternal twins. Thus, by analyzing the difference in correlations between identical and fraternal twins, it is possible to pinpoint how much variation in a trait is attributable to genetic factors. This approach was pioneered by Sir Francis Galton in the 19th century.

In the field of osteoporosis research, twin studies in the 1970s and 1980s have shown that up to 80 per cent of the variation in bone mineral density (BMD) can be attributed to heritable factors. Moreover, between 25–35 per cent of the variance in the liability to fracture is heritable, consistent with the finding that women with a familial history of hip fracture have a 2-fold increase in the risk of hip fracture. Thus, it is now established that osteoporosis and its consequence of fragility fracture, is heritable.

Establishing the genetic effect on a trait is easier than finding specific genes that explain the effect. The task of searching for specific genes linked to a trait such as BMD can be likened to finding a needle in the haystack! Nevertheless, with advances in genotyping technology and bioinformatics, after almost two decades of “gene hunting”, we and others have identified more than 300 variants associated with BMD.

While the finding represents a triumph of science and technology, a small twist is that these variants explained only 10–12 per cent of differences in BMD between individuals. Furthermore, the odds of fracture associated with each of these variants is typically in the range of 1.05 to 1.15 — a very modest effect. With such a modest association, one may ask: how can doctors utilise genes for the identification of high-risk individuals in the general community?

One way to pull the effects of genetic variants en masse is to generate a polygenic risk score (PRS) for every individual. Operationally, PRS is created as the sum of trait-associated variants weighted by their effect sizes, the latter derived from genome-wide association studies. Therefore, PRS can be seen as a quantitative index of the genetic burden related to a disorder, and is specific to an individual.

We and others have created such a PRS for fracture risk prediction. Our PRS, named “osteogenomic profile“, predicts fracture risk independently of age and clinical risk factors. In the MrOS cohort, a PRS constructed from 63 genetic BMD-associated variants was also associated with the risk of total fracture. In postmenopausal women of Korean background, a PRS constructed from 39 variants improved the precision of non-vertebral fracture prediction. Quantitative ultrasound measurement (QUS) is associated with fracture, and PRS generated from QUS can also help identify individuals at risk of fracture or osteoporosis. Taken together, PRS could be used as a new genetic index for fracture prediction.

Although these findings are promising, it is important to emphasize that the profile is not yet ready for use in clinic. However, the findings do bring us a big step closer to the idea of precision risk assessment of fracture.

Back to the case of the 70 year old woman. The Garvan Fracture Risk Calculator estimates her 10-year risk of fracture is 24 per cent. Now, assuming her PRS is in the top 5 per cent (e.g. high risk), then her revised 10 year risk is now 32 per cent, which may be an indication for treatment. In this case, a knowledge of genetic factors in the form of PRS can potentially change treatment decisions.

Note: This article has been published in the Asia Pacific Consortium on Osteoporosis (APCO): https://apcobonehealth.org/breakable-bones-and-genes-how-can-doctors-utilise-genes-for-fracture-risk-assessment