Theo báo Tuổi Trẻ ngày hôm qua, cả nước đã ghi nhận 181,756 ca nhiễm, và trong số này có 2327 ca tử vong (tính ra là 1.28%) [1], cao hơn con số mà một quan chức y tế nói là 1.13% [2].Nhưng phân tích chi tiết theo thời gian thì cho ra một bức tranh khác: tỉ lệ tử vong tăng rất nhanh trong tuần qua, và người tử vong có xu hướng trẻ hơn so với bên Vũ Hán [3].
Trận đại dịch này đã cướp đi nhiều người mà tôi mến mộ. Từ giới nghệ sĩ ở nước ngoài đến trong nước, đều bị ảnh hưởng bởi dịch. Danh ca Lệ Thu là một trường hợp tiêu biểu. Mấy ngày nay, nhìn những dòng xe xếp hàng để vào Nhà hoả táng Bình Hưng Hoà cũng có thể nói lên phần nào tình hình tử vong có liên quan đến Covid19.
1. Số ca tử vong
Chỉ trước đây 4 tuần thôi, tôi và nhiều người khác nhận xét rằng tỉ lệ tử vong ở Việt Nam vẫn thấp (dưới 1%) so với thế giới. Nhưng nhận xét đó không còn đúng nữa, vì diễn biến về số ca tử vong rất nhanh trong thời gian 2 tuần qua. Một quan chức y tế cho biết tính đến ngày 3/8, Việt Nam ghi nhận 1881 ca tử vong có liên quan đến Covid [2], và tỉ lệ là 1.13% (tính trên số ca nhiễm phát hiện được). Nhưng 2 ngày sau, báo Tuổi Trẻ loan tin rằng cả nước đã ghi nhận 2327 ca tử vongtrong số 181756 ca nhiễm, và tỉ lệ tử vong là 1.28% [1]. Chỉ 2 ngày mà con số tử vong tăng 446 ca!
Nhưng những con số trên không nói hết ‘câu chuyện’ và bức tranh của dịch, vì chúng ta phải đi ngược thời gian. Biểu đồ 1 do tôi xây dựng lại từ dữ liệu số ca tử vong mỗi tuần tính từ 1/8/2020. Như có thể thấy, từ 8/8/20 đến 5/9/20 số ca tử vong mỗi tuần rất ít, chỉ từ 3 đến 18 ca mỗi tuần. Từ 12/9/20 đến 15/5/21 Việt Nam không ghi nhận ca tử vong nào (0).
Nhưng bắt đầu từ đầu tháng 6/21 thì số ca tử vong đột ngột tăng nhanh, đặc biệt là trong vòng 7 ngày qua. Chẳng hạn như tuần 24/7 – 31/7/21 có đến 814 ca tử vong, và tuần sau đó là 1021 ca.
2. Số ca nhiễm
Tại sao số ca tử vong tăng? Lí do đơn giản nhứt là vì số ca nhiễm tăng. Biểu đồ 2 dưới đây trình bày số ca nhiễm (thật ra là số ca dương tính). Dùng phương pháp phân tích ‘segmented regression’, có thể thấy dịch diễn biến qua 3 giai đoạn:
- Giai đoạn 1 là từ đầu tháng 8/20 đến đầu tháng 10/20, số ca nhiễm giảm từ khoảng 260 xuống còn chỉ 10 c1;
- Giai đoạn 2 là từ đầu tháng 10/20 đến cuối tháng 4/21, số ca trồi sụt trong khoảng 10 đến 50 ca, nhưng cũng có khi lên đến 100-200 ca (qua vụ ở Đà Nẵng);
- Giai đoạn 3 là nặng nhứt và bắt đầu từ giữa tháng 5/21. Số ca tiếp tục tăng nhanh cho đến nay.
3. Tỉ lệ tử vong
Con số tử vong tuy quan trọng, nhưng con số tỉ lệ tử vong còn quan trọng hơn, vì nó nói cho chúng ta biết mức độ nặng hay nhẹ của dịch trong cộng đồng.
Hiện nay, tỉ lệ tử vong chung là 1.28% trên tổng số ca bị nhiễm. Nếu so với tỉ lệ 2.3% bên Vũ Hán (2020) thì con số của Việt Nam vẫn tương đối thấp. Nhưng Biểu đồ 3 dưới đây cho thấy tỉ lệ của Việt Nam đang tăng một cách nguy hiểm trong tuần qua.
Thật ra, tỉ lệ tử vong như trình bày là rất thô, nó không cho phép chúng ta so sánh với các con số trong y văn hay bên Vũ Hán. Lí do là vì tỉ lệ tử vong tăng theo độ tuổi, và chúng ta không biết tỉ lệ tử vong theo từng nhóm tuổi ở Việt Nam ra sao.
Theo bài báo trên Vietnamnet, số ca tử vong trên 70 tuổi chiếm 30% tổng số ca tử vong. Con số này tưởng là có ích, nhưng thật ra là không có ích. Con số mà chúng ta muốn biết là trong số những người bị nhiễm tuổi 70 trở lên, bao nhiêu người tử vong. Con số căn bản như vậy mà vẫn không có được!
Tuy nhiên, quay lại con số 30% tổng số ca tử vong là trên 70 tuổi, thì con số này thấp hơn ở Vũ Hán nơi mà gần 51% ca tử vong Covid19 là trên 70 tuổi [3]. Nói cách khác, số ca tử vong ở Việt Nam có vẻ TRẺ hơn so với bên Vũ Hán, và đó là điều đáng quan tâm. Ngoài ra, ở Việt Nam, nữ giới chiếm 61% tổng số ca tử vong, nhưng ở Vũ Hán con số này là 36%. Nói cách khác, ở Việt Nam nữ giới có vẻ có nguy cơ tử vong cao hơn nam, và xu hướng này ngược lại với thế giới.
Tóm lại, những phân tích thô sơ trên đây cho thấy (a) trong năm qua dịch diễn ra qua 3 giai đoạn; (b) số ca tử vong tăng nhanh trong tuần qua, và tỉ lệ tử vong cũng tăng nhanh đến ~1.3%; và (c) tuổi ở người tử vong có vẻ trẻ hơn so với số liệu bên Vũ Hán. Có lẽ ý nghĩa của những kết quả này là chiến dịch kiểm soát dịch nên tập trung vào các biện pháp giảm thiệt hại (số ca tử vong) mà dịch gây ra.
Xin nhấn mạnh rằng tỉ lệ tử vong ở đây tuỳ thuộc rất lớn vào mẫu số. Mẫu số trong phân tích này là số ca nhiễm ghi nhận được. Trong thực tế số ca nhiễm trong cộng đồng chưa ghi nhận được có thể cao gấp 5-10 lần số ca ghi nhận. Do đó, tỉ lệ tử vong thật có thể thấp hơn con số trong bài này. Nhưng dù vậy, cái thông điệp cái note này là quan tâm đến số ca tử vong ‘trẻ tuổi’.
____
[2] https://vietnamnet.vn/vn/suc-khoe/ti-le-tu-vong-do-covid-19-theo-nhom-tuoi-tai-viet-nam-762461.html
[3] http://weekly.chinacdc.cn/en/article/doi/10.46234/ccdcw2020.032
Tuan V. Nguyen AM 
Tỷ lệ tử vong do ung thư của phụ nữ và giới trẻ của VN cũng cao, tương tự tỷ lệ tử vong do Covid19. Điều này thể hiện vấn đề sức khỏe ở phụ nữ và giới trẻ hiện nay.
LikeLike
BS xem bài này: https://www.facebook.com/lan.nguyenvan.77/posts/2297699473697517
LikeLike